Merhametin Yordayıcıları Olarak Sosyal Zeka ve Duygusal Zekanın İncelenmesi
Abstract
Merhamet, “kendinin ve başkalarının çektiği acıya karşı duyarlılık ve bu acıyı önleme ve azaltmaya
yönelik motivasyon ve bağlılık” olarak tanımlanmaktadır. Son yıllarda merhamet araştırmaları
psikoloji bilimi içerisinde giderek daha fazla dikkati çekmeye başlamıştır. Ancak yapılan
çalışmaların daha çok çalışanlar, özellikle de sağlık alanında görev yapan kişilere odaklı olduğu
görülmektedir. Kişinin hem kendi iyi oluşu hem de diğerleriyle ilişkileri açısından büyük önem
taşıyan merhametin ilişkili olduğu süreçlerin meslek ve verilen hizmetlerden bağımsız olarak
incelenmesi bu süreçlerin daha iyi anlaşılması ve ileride geliştirilecek müdahale yöntemleri
açısından önem taşımaktadır. Bu araştırmada merhametin yordayıcıları olarak duygusal ve sosyal
zekânın incelenmiştir. Duyusal zeka araştırmada duygu yüklü bilgiyi tanıma, işleme ve kullanma
becerisine dair kişinin öz yeterliği olarak ele alınmıştır. Kişinin duygusal anlamdaki öz-yeterlik
algılarının hem kendi duygu düzenlemelerinde daha başarılı oldukları, hem de genel olarak duygu
yüklü uyarıcılara daha duyarlı oldukları görülmektedir. Sosyal zeka ise bireyin diğerlerini
anlayabilme becerisi ve farklı sosyal durumlarda nasıl tepki verdikleri olarak tanımlanmıştır. Buna
bağlı olarak sosyal bilginin işlenip uygun şekilde kullanılma becerisi değerlendirilmiştir. Böylelikle
kişinin hem kendisi hem de başkalarına yönelik merhametinin duygusal, bilişsel ve davranışsal
yordayıcılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya yaşları 18-51 arasında değişen 227 kadın (
%57,3) ve 169 erkek (%42,7) olmak üzere toplam 396 kişi katılmıştır. Katılımcılara çevrimiçi
ortamda oluşturulan form aracılığıyla ulaşılmıştır. Araştırmada Merhamet Ölçeği, Duygusal Zekâ
Özelliği Ölçeği-Kısa Formu (DZÖÖ-KF) ve Tromso Sosyal Zeka Ölçeği kullanılmıştır. Adımsal
regresyon analizi sonuçlarına göre sosyal ve duygusal zekanın merhamet üzerinde pozitif yönlü ve
anlamlı düzeyde yordayıcı etkiye sahip olduğu bulunmuştur (R=.50, Düz.R2=.25 F=31,46, p<.05).
Sosyal ve Duygusal Zekâ değişkenleri merhamet üzerindeki varyansın %25’ini açıklamaktadır. R2
değerindeki değişimin %19’unun sosyal zekâdan kaynaklandığı, duygusal zekanın ise varyansa ek
olarak 6 puanlık bir katkı sağladığı bulunmuştur. Bu sonuçlardan yola çıkarak sosyal ve duygusal
zeka arttıkça kişinin hem kendisine hem de diğerlerine daha fazla merhamet gösterme eğiliminde
olduğu söylenebilir.
Collections
DSpace@Karatay by Karatay University Institutional Repository is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported License..