Hayal Kuramayan Çocuklar: Sosyal Hizmet Bakış Açısıyla Erken Yaşta Evlilik Sorunu

Abstract

1989 yılında kabul edilen Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi doğrultusunda uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar her insan çocuk olarak tanımlanmaktadır. Bir toplumda kadına ve erkeğe yüklenen anlamlar olduğu gibi çocuğun da farklı boyutlarla ve sorumluluklarla şekillendiği görülmektedir. Çocukların yaşı itibariyle en büyük yeteneklerinin hayal kurmak olduğu düşünüldüğünde; çalışma hayatına katılım, aile kurma, çocuk sahibi olma gibi sorumlulukların çocuğa yüklenilmesi hukuki bir düzlemde değil, toplumsal algı ve anlamlandırma ile kendini göstermektedir. Hukuki açıdan ülkemizin de taraf olduğu en önemli milletlerarası anlaşma olan Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, her insanın olduğu gibi çocuğun da yaşama hakkı, eksiksiz biçimde gelişme hakkı, zararlı etkilerden, istismar ve sömürüden korunma hakkı koruma altına alınmıştır. Ülkemizde, kadına yönelik şiddetle mücadelenin toplumsal kökenlerine inildiğinde, erken yaşta evlilik her ne kadar erkek çocuklarının da maruz kaldığı bir olgu olarak görülse de, özellikle kız çocuklarının ağırlıklı sorunu olarak ön plana çıkmaktadır. Bu bağlamda, erken yaşta evlilik temasının teorik boyutundan ve kurumsal olarak sunulan sosyal hizmet uygulamaları açısından değerlendirilmesi bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu amaçla, 11 Mart 2019 tarihinde KTO Karatay Üniversitesi yerleşkesinde çocuk istismarı ve erken yaşta evlilik konularında uzmanlaşmış Öğretim Elemanlarının katılımıyla gerçekleştirilen bilimsel toplantının sonuç raporundan elde edilen çıktılar, bu çalışmada yansıtılmaya çalışılacaktır. Toplantı sırasında katılımcılardan izin alınarak kayıt altına alınan bilimsel bilgiler, içerik analizi prosedürleri izlenerek bir araya getirilmiş ve başlıklandırılmıştır. Erken yaşta evliliğin hukuki boyutu, erken yaşta evliliğin bilişsel ve kültürel yansımaları ve erken yaşta evlilikle mücadelede kurumsal hizmetler ve uygulamalar şeklinde belirlenen başlıklar altında, erken yaşta evliliğin, çocuk ihmalinin ve istismarının tanımı, erken yaşta evliliğe yönelik toplumsal bakış açısı ve hukuki yaptırımlarla ilgili bilgiler paylaşılmaktadır. 1