Yoksullukla Mücadelede Hedefleme Mekanizmaları Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

GİRİŞ Yoksulluk küreselleşmenin etkisiyle sosyal refah alanında daha görünür hale gelen ve farklı disiplinlerce ele alınan bir sorundur. Toplumsal eşitsizlikle yakından ilgili olan yoksulluk; sağlık, eğitim gibi hizmetlerden yararlanamama, işsizlik gibi olumsuzluklarla bireylerin sosyal hayata katılımını sınırlayarak sosyal dışlanma sorununa yol açmaktadır. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri dâhil olmak üzere ülkemizde de yoksulluk sorunu, sosyal dışlanma ile birlikle ele alınmaktadır. Bu mücadelede gerçekleştirilen sosyal yardım uygulamalarında büyük paya Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) sahiptir. Neoliberal etkilerle Bakanlığa bağlı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nde (SYGM) kullanılan hedefleme mekanizmalarında birtakım gelişmeler meydana gelmiştir. AMAÇ Bu çalışmada sosyal yardım dağıtımında büyük paya sahip olan SYGM’nin sosyal yardım uygulamasındaki muhtaçlık kriterleri ve kullanılan Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sisteminin (BSYBS) muhtaçlık tespitindeki rolünün çok yönlü tartışılması amaçlanmaktadır. Ayrıca sosyal politikanın odağında yer alan hedefleme mekanizmaları yoksullukla mücadele yolunda olumlu ve olumsuz yönleriyle ele alınacaktır. TARTIŞMA Geçmişte toplumda gizil mekanizmalar olarak din ve aile sosyal yardım işlevini yürütmekte iken günümüz küresel dünyasında bunlara ek olarak profesyonel kurumlar devreye girmiştir. Ülkemizde bu alanda Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün rolü büyüktür. Genel Müdürlüğün sağladığı sosyal yardımlar il ve ilçelerde mütevelli heyetinin başkanlığını yaptığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınca yürütülmektedir. Bu vakıflarda sosyal yardım kullanıcılarını belirlemede her ne kadar BSYBS kullanılsa da vakıf mütevelli heyetinin son söz sahibi olması ve sosyal güvencesi bulunan bireylerin bazı yardımlardan mahrum bırakılması güncel sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. SONUÇ Hedefleme mekanizmaları sadece veri tabanı sistemlerinin kurgulanmasından ibaret değildir. Sosyal yardım sağlamadaki kıstasların da çeşitli hassasiyetlere göre belirlenmesi gerekmektedir. Sosyal devlet anlayışının sosyal yardım alanına yansımasının nicel olduğu kadar nitelik bakımdan da iyileştiği günümüzde sosyal yardım kullanıcılarını belirlemede kullanılan son veri tabanı daha da iyileştirildiğinde çevre ülkelere örnek teşkil edecek niteliktedir. Bunun yanında sosyal yardım alanında, çalışanların bu alanın eğitimini almış kişilerden seçilmesinin daha uygun olacağı düşünülmektedir. Sosyal yardım alanındaki gelişmelerin daha iyiye gitmesi için zamana ihtiyaç vardır.