Çocuğu Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Almış Ebeveynlerin Bakım Yükü ve Özyeterliklerinin İncelenmesi

Abstract

Otizm spektrum bozukluğu günümüzde yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle, otizmli çocuklara ve ebeveynlerine yönelik özelliklerin bilinmesi önemlidir. Bu çalışmanın amacı; otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuğa sahip ebeveynlerin bakım yükleri ve özyeterliklerinin; demografik değişkenler açısından incelenmesidir. Bu çalışma genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modelindedir. Çalışma grubu; otizm tanılı bir çocuğu bulunan, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden destek alan ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan ebeveynlerdir (N=205). Verilerin elde edilmesi amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, “Bakım Verme Yükü Ölçeği (BVYÖ)” ve “Ebeveyn Yeterlilik Ölçeği (EYÖ)” uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde kategorik ve sürekli değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma, ortanca değer, minimum, maksimum, sayı ve yüzdelik dilim) verilmiş; üç ve daha fazla grup karşılaştırması için Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. Elde edilen verilere göre; babaların otizmli çocuklarına ebeveynlik uygulamalarına katılımlarında özyeterlik düzeylerinin düşük olduğu belirlenmiştir. İlköğretim düzeyinde öğrenim gören annelerin otizmli çocuklarına bakım vermede özyeterlikleri düşüktür. Anne baba ile çocukların birlikte yaşadıkları ailelerin, mevcut duruma uyum sağlama düzeyleri, tek ebeveynli ailelere göre yüksektir. Erken tanı konan çocukların ebeveynlerinin özyeterlilik düzeyleri, yüksektir. Otizm şiddeti ağır olması durumunda bakım yükü daha fazladır. Çalışma sonunda ebeveynlere ve aile danışmanlarına yönelik öneriler sunulmuştur.