Çocukların Gelişimi İle İlgili Ebeveynlerin Stres Düzeyleri ve Bilinçli Farkındalıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırma; çocukların gelişimi ile ilgili ebeveynlerin stres düzeyleri ve bilinçli farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Bağımlı değişken 0-12 yaş arasındaki çocuğa sahip ebeveynlerin kabul ve kararlılık durumları ile ebeveynlik stresi yaşama düzeyleridir. Bağımsız değişkenleri ise anne ve babaların yaşı, eğitim düzeyi, çocuk sayıları, çalışma durumları, aylık gelir düzeyi, anne ve babada kronik hastalık olup olmadığı, özel gereksinimli bir bireye bakım verme durumları gibi değişkenlerin ebeveyn stresi ve bilinçli farkındalıklarına göre farklılaşıp farklılaşmadığıdır. Verilerin elde edilmesi amacıyla; “Demografik Bilgi Formu”, “Ebeveyn Stresine İlişkin Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ve “Bilinçli Farkındalık Ölçeği” uygulanmıştır. Hazırlanan nitel verilerin çözümlenmesinde yarı yapılandırılmış görüşmelerin temaları ve alt temaları tümdengelimsel analiz uygulanarak değerlendirilmiştir. Nitel çalışmada elde edilen veriler; frekans ve yüzdelik oranlarıyla sunulmuştur. Nicel çalışmada ölçeğin toplam puanı ortalama, standart sapma, minimum-maximum değerler halinde tablolaştırılmıştır. Testte güvenirlik analizlerinde Monte Carlo yöntemi kullanılarak Fisher Exact testi sonuçları dikkate alınmıştır. Bilinçli Farkındalık Ölçeği 138 ebeveyne, nitel görüşmeler ise 20 ebeveyne uygulanmıştır. Çalışma grubundaki ebeveynlerin ölçek toplam puanı ile anne ve baba yaşı, anne ve babanın öğrenim durumu, kardeş sayısı ve ailede birlikte yaşanan bireyler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Ancak ölçek toplam puanı ile annenin kronik bir hastalığı bulunması ve evde özel gereksinimi bulunan bir bireye bakım verme değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Çalışma grubundaki babaların tamamı çocuğunun mutluluk kaynağı olduğunu yaşama iyimser/olumlu bakış açısı sağladığını belirtmişlerdir. Ancak annelerin ebeveyn olmayla ilişkili kaygılarının yoğun olduğu ve annelerin çoğunun çocuğuyla ilişkili kaygılı, karamsar, panik davranışlar gösterdikleri belirlenmiştir. Tek ebeveynli ailelerde ebeveynlik stresi fazladır. Elde edilen sonuçlar ebeveyn stres düzeylerinin bilinçli farkındalık düzeyini anlamlı düzeyde ve negatif olarak yordadığını ortaya koymuştur. Çalışmanın sonunda ebeveyn stresinin azaltılmasına ilişkin öneriler sunulmuştur.