Anayasayı İhlal Suçu (TCK m.309)

Abstract

Anayasayı ihlal suçu, halk arasında darbe suçu olarak bilinen suçlardan birisidir. Bu sebeple gündelik hayatta çok sık karşılaşılan bir suç türü değildir. Ancak yakın zamanda, 15 Temmuz 2016’da bu suça teşebbüs edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ise, anayasayı ihlal suçunun neticeye erişilmiş haline iki defa rastlanılmaktadır: 27 Mayıs 1960 Darbesi ve 12 Eylül 1980 Darbesi. Bu darbelerin sonrasında ise, failler işledikleri fiilin ihtilal olduğunu belirtmişlerdir. Nihayetinde ise, failler “İhtilal kendi hukukunu doğurur.” diyerek cezalandırılmaktan kaçınmışlardır. Nitekim öğretide de anayasayı ihlal suçunun neticeye erişmiş halinin cezalandırılamayacağını ifade eden görüşler bulunmaktadır. Bununla birlikte 15 Temmuz 2016 Darbe Teşebbüsü’nde, işlediği fiilin suç olduğunu bilmeyen ve iradi olarak suça iştirak etmeyen askerler, anayasayı ihlal suçu işlemek için araç olarak kullanılmışlardır. Öğretide ise, anayasayı ihlal suçu hakkında hukuka uygunluk nedenlerinin ve kusurluluğa etki eden nedenlerin uygulanamayacağına dair görüşler bulunmaktadır. Ancak uygulama öğretinin tam tersi şekilde gelişmiştir. Hem 12 Eylül 1980 Darbesi failleri yargılanmış hem de 15 Temmuz 2016 Darbe Teşebbüsü’ne dahil edilen emir eri askerler hakkında kusurluluğa etki eden nedenlerin uygulanabileceğine ilişkin kararlar verilmiştir. Bu tez çalışmasında, anayasayı ihlal suçu, içerdiği bu ve benzeri çelişkilere de değinilerek incelenecektir. Çalışmada ilk olarak anayasayı ihlal kavramının ne olduğu, suçun kapsamı açıklanacaktır. İkinci bölümde anayasayı ihlal suçunun eski ve yeni ceza kanunlarındaki ve mukayeseli hukuktaki düzenlemelerine değinilecektir. Devamında ise sırasıyla; suçun konusu, maddi unsurları, manevi unsuru, hukuka aykırılığı, suçun özel görünüş biçimleri; suçun kovuşturulması, zamanaşımı, yaptırımı konuları incelenecektir.