Yaşlı Bireylerde Fiziksel Aktivite ve Bilişsel Düzeyin Kırılganlık ile İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı yaşlı bireylerde kırılganlık, fiziksel aktivite ve bilişsel düzeyi belirlemek; kırılganlık düzeyini etkileyen faktörleri incelemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın tipi tanımlayıcı ilişkiseldir. Araştırma bir Aile Sağlığı Merkezine başvuran yaşlı bireylerde yapılmıştır. Araştırmanın evreni Aile Sağlığı Merkezine kayıtlı yaşlı bireylerdir. Araştırmanın örneklem grubu 269 yaşlı bireyden oluşmaktadır. Örneklemdeki bireylerin seçiminde gelişigüzel örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Endmonton Kırılganlık Ölçeği, Yaşlılar İçin Fiziksel Aktivite Ölçeği, Standardize Mini Mental Test (SMMT) kullanılmıştır. Araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri ise tanımlayıcı özellikler, fiziksel aktivite ve bilişsel düzey; araştırmanın bağımlı değişkenleri ise kırılganlık düzeyidir. Araştırmanın etik izni Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan (Etik No:2022-25), kurum izni Bandırma İlçe Sağlık Müdürlüğü’nden alınmıştır. Araştırma verilerinin analizinde sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis testi ve spearman analizi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 69.47 ± 4.52 dir. Katılımcıların kırılganlık toplam puan ortalaması 4.83 ± 2.93, fiziksel aktivite toplam puan ortalaması 107.22 ± 73.42, mini mental test toplam puan ortalaması 26.30 ± 2.12 dir. Katılımcıların kırılganlık toplam puan ortalaması ile cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, çalışma durumu, ekonomik durum ve kronik hastalık varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p< 0.05). Kırılganlık düzeyi ile fiziksel aktivite ve mini mental test arasında negatif yönde zayıf düzeyde ileri derecede anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.01). Kırılganlık düzeyi ile yaş ve ilaç sayısı arasında pozitif yönde zayıf düzeyde ileri derecede anlamlılık tespit edilmiştir ( p<0.01). Sonuç: Katılımcıların kırılgan olmadıkları belirlenmiştir. Ancak kadınların, bekar olanların, çalışmayanların, kronik hastalığı olanların, ilk okul mezunu olanların, ekonomik durumu kötü olanların, çocukları ile birlikte yaşayanların görünüşte daha kırılgan oldukları saptanmıştır. Özellikle bu risk gruplarının birinci basmak sağlık hizmetlerinde hemşireler tarafından kırılganlık yönünden değerlendirilmesi, izlenmesi önemlidir. Bu gruplar için sağlık ve sosyal hizmetler yönünden destekleyici disiplinler arası yaklaşımı barındıran programlar planlanabilir. Anahtar kelimeler: Yaşlı birey, kırılganlık, fiziksel aktivite, bilişsel düzey