Otizm Spektrum Bozukluğu Bulunan Ergenlerin Ebeveynlerinin Kabul Ve Kararlılık Durumlarının Bilinçli Farkındalıklarına Etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu bulunan ergenlerin ebeveynlerinin kabul ve kararlılık durumlarının incelenmesi ve bu durumun ebeveynlerin bilinçli farkındalıklarına etkisinin değerlendirilmesidir. Çalışma, ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubu 12-18 yaş arasında otizm spektrum bozukluğu tanılı ergenlerin ebeveynleridir (N=196). Araştırma kapsamında Kişisel Bilgi Formu, Kabul ve Eylem Formu ve Bilinçli Farkındalık Ölçeği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler t testi, Anova, Schefee testi ve pearson korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. İstatistiksel anlamlılıkları p<.05 düzeyinde incelenmiştir. Araştırma sonucunda tek çocuk sahibi olan ebeveynlerin bilinçli farkındalık düzeylerinin 2 ve 3 çocuğu olan ebeveynlerden daha düşük olduğu belirlenmiştir. Çalışma grubundaki boşanmış ya da ayrı yaşayan ebeveynlerin kabul ve eylem düzeyleri, çekirdek ve geniş ailelerde yaşayanlardan daha yüksektir. Geniş ailede yaşayan ebeveynlerin bilinçli farkındalık düzeyleri, çekirdek ailede yaşayanlardan daha yüksektir. Eşleri hiç ilgilenmeyen ebeveynlerin kabul ve kararlılık düzeyleri, otizmli çocuk ile ilgilenen ebeveynlerden anlamlı düzeyde daha yüksektir. Aile bireylerinden destek alan ebeveynlerin bilinçli farkındalık düzeyleri, destek almayanlara göre anlamlı olarak daha yüksektir. Psikiyatrik tanı alan ebeveynlerin kabul ve karalılık düzeyleri anlamlı olarak daha yüksek; bilinçli farkındalık düzeyleri düşüktür. Kronik rahatsızlığı olan ebeveynlerin kabul ve karalılık düzeyleri daha yüksektir. Ailede, otizmli çocuktan başka bakıma gereksinim duyan bireylerin olması durumunda, ebeveynlerin bilinçli farkındalık düzeyleri daha düşüktür. Çalışma grubundakilerin kabul ve karalılık düzeylerinin, bilinçli farkındalık düzeyini anlamlı düzeyde ve negatif olarak yordadığı saptanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre otizm spektrum bozukluğu bulunan çocukların anne ve babalarına Kabul ve Kararlılık Danışmanlığı uygulamalarının yapılması, bilinçli farkındalık ve öz şefkat düzeylerinin arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılması gerektiği konusunda öneriler sunulmuştur. Bu araştırma sonuçlarının otizm spektrum bozukluğu, kabul ve kararlılık danışmanlığı ve bilinçli farkındalık alanında yapılan araştırmalara bilgi verici nitelikte olması beklenmektedir.