Türk Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Sağlık Hakkı

Abstract

Son yüzyılda Anayasa hukuku bağlamında dünyada yaşanan gelişmeler sonucunda sosyal bir hukuk devletinin asli unsurlarından birinin de Sağlık Hakkı olduğu kabul görmektedir. Hakkın kişisel ve siyasal haklarla yoğun ilişkisi gözetildiğinde bireyin temel hak ve özgürlüklerden tam olarak yararlanabilmesi için sağlık hakkından mahrum olmaması gerektiği görülmektedir. Sağlık hakkının temininde engeller veya eksiklikler olması halinde kişinin insan onuruna yaraşır bir yaşam sürmesi mümkün olmayacağından sonuç kişinin yaşama hakkından mahrum kalması anlamına gelecektir. Sağlık hizmetlerinden ve sağlıklı yaşam şartlarından mahrum olan bireylerin yaşama hakkını ve diğer temel haklarını kullandığından söz edilemeyecektir. Sağlık hakkı kişinin yaşam koşullarının sağlıklı olması ve sağlık hizmetlerine ulaşabilme hakları olarak iki temel öğeyle açıklanabilir. Yaşam koşulları bireyin konut, besin, su, çevre hakkı gibi hakların mevcudiyeti ile sağlanabilir. Sağlık hizmetine ulaşabilme ise kişinin tesis, hizmet ve ilaç benzeri mallardan yararlanabilmesi ile sağlanabilmektedir. Bu şartların sağlanması devletin bu konulara yönelik edimler üstlenmesi ile mümkün olabilecektir. Edimlerin ağır maliyetlerinin ekonomisi güçlü olmayan ülkelerde sağlık hakkının temininde yetersizliklere neden olması uluslararası çalışmaların ivedi ve zorunlu olduğunu göstermektedir. Birleşmiş Milletler bu konuda en yüksek düzeyde kaynak kullanımını ve kademeli gerçekleştirme prensiplerini gözetmektedir. Ancak acil bakım ve tedavi hizmeti sağlama ve ayrımcılık yapma yasağı derhal yerine getirilmesi gerekli şartlar olarak belirlenmiştir. Sağlık hakkının anılan şartları ve büyük maliyetlerinin olmasının yanı sıra ekonomik kaynakların varlığından bağımsız olarak acil uygulanması gerekli şartlarının bulunması devletleri ve kişileri karşı karşıya getirebilmektedir. Hakkın uygulama alanının genişliği, diğer haklarla olan ilişkisi ve yaşadığımız yüzyılda halen sınırlarının vii genişlemekte olması demokratik devletlerin Anayasa Mahkemelerinin ve Uluslararası Mahkemelerin kararlarında sağlık hakkının incelenmesine sebep olmuştur.