Roper, Logan Ve Tierney’in Yaşam Aktivitelerine Dayalı Hemşirelik Modeline Göre Hiperemezis Gravidarum Olgu Değerlendirmesi

Abstract

Giriş: Gebelik, doğal bir olay olmasına rağmen, annede önemli anatomik, fizyolojik ve psikolojik değişikliklere neden olmaktadır. Gebelikte yaşanan bulantı ve kusma multifaktöriyel bir durum olmakla birlikte nedeni halen tam olarak açıklanamamıştır. Hiperemezisgravidarumun (HG) kabul gören bir tanımı olmamakla birlikte, 20. gebelik haftasından önce, gebelik öncesi kilonun %5’inin kaybına neden olan ve hastaneye yatmaya neden olacak şiddette kusma ile seyreden bir durum olarak tanımlanmaktadır. HG genellikle erken gebelik haftasında başlamakta ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. N. Roper, W. Logan, A. T. Tierney tarafından geliştirilen Yaşam Aktivitelerine Dayalı Hemşirelik Modeli (YADHM) yalnızca hasta bireylere yönelik olmayıp, aynı zamanda sağlıklı kişiler için de sağlığın korunup geliştirilmesine yönelik bir model olup, 12 temel yaşam alanını içermektedir. HG’in bakımında hemşire gebelerin fiziksel, psikolojik, ruhsal, ekonomik özellikleri yanında yaşam becerilerini yapabilme durumlarını dikkate almalı, sorunlara yönelik uygun hemşirelik tanısı geliştirebilmeli, hemşirelik girişimlerini planlayarak uygulayabilmeli ve değerlendirmelidir. Yöntem: Bu çalışmada HG tanısı alan bir olgunun YADHM’ye göre değerlendirilerek Kuzey Amerikan Hemşirelik Tanıları Birliği (NANDA) hemşirelik tanıları, Hemşirelik Bakımı Sonuçlarının Sınıflaması (NOC), Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (NIC) girişimleri doğrultusunda hemşirelik bakım planının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma verileri araştırmacılar tarafından YADHM’de yer alan 12 temel yaşam alanına ilişkin sorun alanlarını belirlemeye yönelik geliştirilen 50 soru maddesi içeren “Obstetrik Veri Toplama Formu” ile toplanmıştır. Çalışma kapsamında kurum izni alınmış olup, aynı zamanda gebenin sözlü onamı alınmıştır. Bulgular: Çalışma kapsamında ele aldığımız olgu 36 yaşında olup, 5 gravida, 2 parite ve 2 abortusu bulunmaktadır. Gebeliğinin 8. haftasında bulantı, kusma, epigastrik yanma ve kilo kaybı şikayetleri ile kliniğe başvurmuş ve tedavi için hastanın yatışı yapılmıştır. Önceki gebeliklerinde de bulantı ve kusma şikayetleri yaşadığını ifade etmiştir. Olgunun YADHM’ne göre “güvenli çevrenin sağlanması”, “beslenme”, “boşaltım”, “hareket, çalışma, eğlenme” ile “uyku ve dinlenme” alanlarında sorunlar yaşadığı belirlenmiştir. Çalışma kapsamında sorun alanlarına yönelik hemşirelik bakım planı geliştirilmiştir. Sonuç ve Öneriler: HG gebelerde iş performansı, aile ve sosyal ilişkileri, psikolojik durumu, beslenmesi ve sağlığı olumsuz yönde etkilenmekle birlikte gebeliğe adaptasyonu da güçleşmektedir. Bu bakımdan HG tanısı alan gebelere yönelik hemşirelik bakımının planlanmasında; kapsamlı değerlendirme yapılması ve sorun alanlarının belirlenmesinde YADHM’nin rehber olarak kullanılması önerilmektedir.