Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisinin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Analiz

Abstract

Ülkelerin ekonomik anlamda refahını arttırmada dış ticaret çok önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda ülkeler, karşılıklı olarak dış ticaret yaparken döviz kurlarında meydana gelebilecek değişiklikleri dikkate almaktadır. Döviz kurundaki meydana gelebilecek dalgalanmalar ülkelerin dış ticaret dengesini etkilemektedir. Diğer bir deyişle, yerel paranın değer kazanmasıyla ülke içindeki ihracat artmakta, ithalat ise azalmaktadır. İlgili husus dikkate alındığında, döviz kuru ve dış ticaret konusu araştırmacılar tarafından ilgi görmektedir. Bu çalışmada döviz kuru ve dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkisinin bulunup bulunmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, 2003:02-2018:12 dönemini kapsayan aylık verilerin kullanıldığı çalışmada döviz kuruna yönelik, dolar döviz satış kuru ve enflasyona bağlı reel efektif döviz kuru, dış ticarete yönelik ise, ihracat miktarı, ithalat miktarı, ihracat artış/azalış oranı ve ithalat artış/azalış oranı olmak üzere toplamda altı değişken kullanılmıştır. Elde edilen Engle-Grenger eşbütünleşme analizi sonuçlarına göre, değişkenler arasında uzun dönemde eşbütünleşme olduğu tespit edilmiştir. Fakat Toda-Yamamoto nedensellik analizi sonuçlarına göre döviz kuru ve dış ticaret değişkenleri arasında nedensellik ilişkisinin olmadığı anlaşılmıştır. Foreign trade has a very important role in increasing the welfare of economies of countries. In this sense, countries pay attention to potential changes in exchange rates while making foreign trade mutually. Potential fluctuations in exchange rates may affect the foreign trade balance of the country. In other words, with the rise of the local exchange rate, export of country increases, import decreases. Considering this case, exchange rates and foreign trade topics gets interest from researchers. In this study, it is tried to determine whether there is a causal relationship between exchange rate and foreign trade. For this purpose, in the study which includes monthly data between 2003:02-2018:12 dollar foreign exchange selling rate and inflation related real exchange rate for exchange rate was used and export amount, import amount, export increase/decrease rate and import increase increase/decrease rate is used for foreign trade among with other variables, total of 6 variables. According to the obtained results of Engle-Grenger cointegration analysis, there is a cointegration between variables in long run. However, according to the results of the Toda-Yamamoto causality analysis, it was understood that there is no causality relationship between exchange rate and foreign trade.