Kümeleme Analizi: İhracatta İnovasyon Makasına Yönelik Bir Uygulama

Abstract

Uluslararası ticarete dair istatistikler genellikle ürünlere ve ülkeler arasındaki ticaret miktarlarına göre sınıflandırılmaktadır. Ülkelerin ihracat kalite seviyelerini belirlemek amacıyla kullanılan ihracat sofistikasyonu kavramı ise ülkelerin ihracat büyüklüklerinin ne kadar sermaye yoğun ürün bileşimine sahip olduğunu gösteren yeni bir ölçüm yöntemidir. İhracatçı ekonomilerin gelir düzeylerine, araştırma-geliştirme harcamalarına ve birim ihracat fiyatlarına dayalı bir gelişmişlik endeksi olarak da ifade edilebilecek ihracat sofistikasyonu sayesinde, ülkeler ihracat faaliyetlerinde sofistike olmaları bakımından nitelendirilebilmektedir. Bu çalışmada, ülkelerin her Gümrük Tarife İstatistiki Pozisyonu (GTİP) ana fasılları bazında toplam ihracatlarının toplam ihracat birim miktarına bölünmesiyle birim ihracat fiyatları elde edilmiştir. Birim ihracat fiyatlarına göre oluşturulan bir sofistikasyon endeksi ve ülkelerin kişi başı Ar-Ge harcamaları ile kümeleme analizi yapılmıştır ve araştırmaya konu olan ülkeler bu kriterlere göre sınıflandırılmıştır. Kümeleme analizi yöntemi sonucunda 6 farklı ülke kümesi belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, inovasyon makasının ihracat sofistikasyonu konusunda belirleyici bir faktör olduğu bulunmuştur.