Atasözleri ve Deyimlerde Kadına Yönelik Şiddetin İzleri: Niteliksel Bir Çalışma

Abstract

Amaç: Toplumumuzdaki kadın-erkek eşitliğinin ve kadına yönelik şiddettin içselleştirilmesinde önemli bir yeri olduğu düşünülen atasözleri ve deyimlerin nitel araştırma deseni çerçevesinde analiz edilmesi ve yorumlanması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yöntem: Çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Türk Dil Kurumu sitesinden elde edilen ve anlamında ve içeriğinde “kadın” olan 74 atasözü ve deyim incelemeye alınmıştır. “Kadın”a yönelik olarak ele alınan 74 atasözü ve deyim üç araştırmacı tarafından nitel araştırma desenine uygun olarak analize tabi tutulmuş ve atasözleri ve deyimler anlamlarına uygun çıkarımlar yapılarak 3 ana tema altında toplanmıştır. Bulgular: “Kadın”a yönelik olarak ele alınan 74 atasözü ve deyime ilişkin temalar ve alt temalar şu şekilde sıralanmaktadır: (1) Algıda seçicilik: Kadının fiziksel özellikleri (n=16, %22), (2) Toplum kadını nasıl şekillendirdi? (n=34, %46) ve (3) Namus kimin için? (n=23, %32) Sonuç: Analize tabi tutulan atasözleri ve deyimler genelde kadına ilişkin olumsuz yargıya sahiptirler. Birçok atasözü ve deyimde kadına yasaklanan şeyler erkek için yasak değildir. Buna ek olarak kadının namusuna gelecek herhangi bir kuşkuda doğrudan kadın sorumlu tutulmaktadır. Ayrıca kadın kendisi hakkında karar veremeyecek düzeydedir. Çünkü kadın öyle bir varlık olarak görülmektedir ki “O” verilebilir, evlendirilebilir. Genel olarak, toplumda erkek tarafından kabul edilen ve kadına da kabul ettirilen bir erkek üstünlüğü dikkat çekmektedir. Geleneksel toplum ya da aile yapımıza göre, günümüzde daha fazla rol ve özerklik kazanan kadın, yine de belli kalıpların dışına çıkmamakta, erkek de aynı şekilde modern toplumlardaki rolleri kabul etmekte zorlanabilmektedir.